Elke inwoner moet kunnen genieten van openbaar groen op wandelafstand. Om te ontspannen, te ravotten, een frisse neus te halen of even tot rust te komen. Daarom vinden we de aanplant van nieuwe buurtbossen in elke groene stadslob en in elke deelgemeente zo belangrijk. Dit is een werk van lange adem. Voor de eerste boom in de grond gaat, is er al een heel traject afgelegd. Vaak is eerst een ruimtelijke uitvoeringsplan nodig om de bestemming om te zetten naar bosgebied, de stad moet dan de gronden ook verwerven en pas daarna kan een aanplant gebeuren.

Stilaan worden de eerste realisaties zichtbaar. In Sinaai, waar op Ter Beke naast een speel- en een voedselbos dit jaar een geboortebos aangeplant werd. In Nieuwkerken, waar deze bestuursperiode het fantastische Menapiërspark geopend werd. En ook in Belsele, waar speelbos de Mierennest een aantrekkelijkere speel- en wandelplek werd.

2. Buurtbossen bij elke stadslob: grondaankopen, bosuitbreiding en aangepaste RUP's

Voor de kernstad is er een plan om groen tot in het centrum te brengen. Het lobbenstadmodel vormt hier ons kompas. Het einddoel is om bij elke stadslob een buurtbos aan te planten. Op heel wat plaatsen in de stad wordt hier al stevig werk van gemaakt. Vooral in het noorden van de stad werden hier de voorbije jaren belangrijke stappen gezet. Hier loopt op drie plaatsen een traject om gronden aan te kopen en de bossen ook planologisch te verankeren.

In het Sportkringpark aan de Watermolendreef en -straat komen naast een duurzaam zwembad en een sportsite ook een buurt- en speelbos. De stad kocht in het Bolleakkergebied tussen Vijfstraten en de Sparrenhofstraat al gronden aan voor een buurtbos, net als voor het Noordelijk Stadsrandbos tussen Heistraat, Mispelstraat en Kuildamstraat waar de eerste stappen gezet worden voor een bos van uiteindelijk 10 hectare. Voor deze stadslobben loopt tegelijk een RUP-procedure om de bossen en de bestaande open ruimte juridisch vast te klikken.

Ook in de zuidrand van de stad zit men niet stil. In de buurt van de Passtraat is de stad bezig om de open ruimte juridisch te verankeren met de opmaak van RUP De Raap. De gronden die in deze buurt aangekocht werden, vormen de kiem van een bos in deze stadslob. In stadsbos Puitvoet zijn we volop bezig met de verdere uitbreiding en vond de voorbije jaren ook de aanplant plaats van heel wat geboortebossen. 

3. Extra groen in de stadskern

Het bomenverhaal blijft niet beperkt tot de buurtbossen. Ook in het centrum wordt ingezet op vergroening van het openbaar domein. Het project van de groene Grote Markt is ondertussen al goed gekend (meer info vind je hier). Met de winkelwandellus maken we de straten tussen Grote Markt en het Stationsplein veiliger, groener en mooier. Enkele straten ondergingen al een stevige metamorfose. Deze aanpak wordt in en buiten de stad sterk gewaardeerd.

De komende jaren gaan we op dit elan verder en krijgen een resem andere straten eveneens een grondige make-over. De Prins Albertstraat en het eerste deel van het Stationsplein zijn als volgende aan de beurt.

4. Bestaande bomen ruimte geven

Op verschillende plaatsen op het openbaar domein in de stad staan oude bomen. Doorheen de jaren zijn ze uitgegroeid tot forse exemplaren. De ruimte rond deze bomen is echter vaak erg beperkt, waardoor ze soms bedreigd zijn in hun voortbestaan. Het ontharden van de Houtbriel is een mooi voorbeeld hoe je bestaande grote bomen extra ruimte kan geven en tegelijk de openbare ruimte kan vergroenen, ontharden en verfraaien.

In het najaar krijgen de bomen op het Sint-Nicolaasplein aan de kant van de Houtbriel een soortgelijke VIP-behandeling. Tegelijk wordt ook de ruimte rond de kerk onthard en vergroend. Minder opvallend, maar even broodnodig is de extra ruimte die de bomen op het Heymanplein en het Castrohof al kregen. In plaats van klinkers worden ze nu omringd door weelderige veldbloemen.

5. Tiny forests zorgen voor biodiversiteit, verkoeling en betere luchtkwaliteit

Sinds enkele jaren is onze stad enkele Tiny Forests of Wonderwoudjes rijker. Dit zijn aangeplante bossen ter grootte van een tennisveld. Dit kleine stukje gecreëerde natuur telt enkel inheemse boom- en plantensoorten. Ze zijn een magneet voor insecten en vogels. Op dit moment telt Sint-Niklaas twee tiny forests: in de Baenslandwijk en in de Eduard Prissestraat. Nog twee andere 'miniwoudjes' staan op de planning.

Deze tiny forests geven de biodiversiteit een stevige boost, zorgen voor voedsel voor dieren en spelen een sleutelrol in de afkoeling van de buurt. Daarnaast hebben ze een belangrijke educatieve functie: ze laten inwoners naast de eigen deur kennis maken met de natuur. De aanplant gebeurt steevast door scholen, die deze bosjes later ook als 'open natuurklas' kunnen gebruiken.

6. Scholen en zorginstellingen vergroenen

Naast alle initiatieven die de stad zelf op eigen gronden neemt, worden ook andere actoren gestimuleerd om stenige oppervlakten te ontharden en te vergroenen en waar mogelijk van bomen te voorzien. Met heel wat scholen en instellingen op ons grondgebied biedt dit interessante opportuniteiten.

De jaarlijkse subsidieronde voor het ontwerp en de aanleg van groene speelplaatsen is een vaste waarde geworden in het onderwijslandschap. Vele grijze en stenen speelplaatsen werden zo al omgetoverd tot groene ruimtes. Het lijstje groene speelplaatsen in de stad en de deelgemeentes oogt intussen indrukwekkend en het groeit nog steeds aan. Ze geven niet enkel extra speelprikkels, ze creëren ook extra rustplaatsen én brengen leerlingen heel direct in contact met de natuur.

Sinds kort kunnen ook zorginstellingen en kinderdagverblijven intekenen op een speciale subsidie om hun terrein te ontharden en te vergroenen. De gunstige invloed van een groene buitenruimte wordt ook hier erkend. 9 instellingen meldden zich voor de eerste subsidieronde. Wanneer ze deze groene plekjes openstellen voor de buurt, kunnen ze rekenen op extra financiering. 

7. Particulieren stimuleren om te vergroenen

Ook particulieren kunnen hun steentje bijdragen. Jaarlijks worden bomenverdeelacties georganiseerd. Inwoners van een bepaalde wijk kunnen gratis bomen afhalen om in hun tuin te planten. Telkens wordt een andere buurt uitgekozen. Vorig jaar was de Priesteragiewijk aan de beurt en eerder ging de actie door in de Baenslandwijk. Inwoners kunnen ook gratis een tuinranger laten langskomen. Die geeft de nodige tips en tricks om stadstuinen biodiverser te maken.

In straten waar geen of amper plaats is voor bomen, kunnen inwoners geveltuintjes aanvragen. Zij zorgen voor groen en ontharding in groenarme en vaak smalle straten. Ze kleuren mee het straatbeeld en zorgen voor waterinfiltratie in de bodem, verkoeling en frisse lucht Sinds de actie van start ging, dienden al honderden burgers een aanvraag in. De neemt de aanleg voor haar rekening, de inwoners staan in voor het onderhoud. In de straten van de stadskern zijn ze stilaan een vaste waarde geworden. In totaal 305 geveltuintjes zijn of worden op deze manier aangelegd.

8. Meer controle op heraanplant bomen

Een ander belangrijk onderdeel van het beleid is een verstrengd toezicht op de verplichte heraanplant van gevelde bomen. Wie een boom velt, is in vele gevallen verplicht om op een andere plaats op het perceel een nieuwe boom aan te planten. In het verleden gebeurde dit vaak niet.

Een nieuw belastingsreglement geeft ons nu de tools in handen om heraanplant te stimuleren en te controleren. Het principe is eenvoudig: we helpen mensen eraan te herinneren om de gevelde bomen te vervangen door nieuwe exemplaren. Wie dit niet doet, draagt hiervan de financiële gevolgen. Zo zorgen we ervoor dat het aantal bomen in de stad behouden blijft en voorkomen we onnodige kaalslag.

Bescherming bomen blijft parcours met vele hindernissen

Hoewel we ons uiterste best doen om de bestaande bomen te behouden en het bomenbestand uit te breiden, toch blijven er nog uitdagingen. Zo gelden er sinds kort verstrengde voorwaarden bij de aanplant van bomen op openbaar domein. Het nieuwe burgerwetboek trekt de regels van het Veldwetboek door naar het openbaar domein. Dat zorgt ervoor dat bomen op minstens twee meter van de perceelsgrens moeten staan en dat overhangende takken en doorgroeiende wortels verwijderd zouden moeten worden. Voor veel straatbomen zou dat het einde betekenen. Bond Beter Leefmilieu, BOS+, Centrum Duurzaam Groen vzw, Natuurpunt, Vereniging voor Openbaar Groen, vzw Voetgangersbeweging/Infopunt Publieke Ruimte, vzw Trage Wegen en WWF stappen nu samen naar het Grondwettelijk Hof om de wetswijziging aan te vechten en de straatbomen te redden. 

Ook voor bomen op privédomein vormt het regelgevend kader een mogelijke dreiging.  Door Vlaamse regelgeving mogen bomen – ongeacht hun afmeting en ecologische waarde – op minder dan 15 meter afstand van een vergunde woning zonder vergunning geveld worden. De mogelijkheid om hier als lokale overheid van af te wijken is sterk ingeperkt. Bij elke afzonderlijke omgevingsvergunning kijken we hoe we de bestaande bomen maximaal kunnen behouden.

Het werk is nog niet af

Al deze beleidsinitiatieven betekenen elk op zich een belangrijke stap vooruit in het vergroten en behouden van het aantal bomen in de stad. Door hier blijvend op in te zetten zorgen we er mee voor dat het aangenaam wonen is in onze stad. Een groene en gezonde leefomgeving voor mens en dier, nu en in de toekomst, dat voelt immers goed. 

Zie hiervoor ook: https://vvog.info/nieuws/bomen-op-het-openbaar-domein-de-strijd-gaat-verder