Momenteel is het alle hens aan dek om de coronacrisis te bekampen. Terwijl deze crisis (terecht) al onze aandacht opeist, dient de volgende crisis zich al aan. De droogte en de daaraan verbonden potentiële problemen qua waterbevoorrading stellen ons immers voor ongekende uitdagingen. Dit voorjaar was één van de droogste sinds het begin van de metingen in 1901: sinds midden maart viel er amper regen.  

Ondanks de regen in het voorjaar schrijft het KMI 2020 na amper 5 maanden al bij op de lijst met jaren met langdurige droogte. Na twee opeenvolgende erg droge zomers was het grondwaterpeil al lager dan normaal. Op bijna twee op de drie plaatsen in Vlaanderen zijn de grondwaterstanden zelfs enorm laag. Bij een hete en droge zomer dreigt in Vlaanderen voor het eerst ooit 'code rood' te worden afgeroepen. Burgers, landbouwers of bedrijven zouden dan selectief op een waterrantsoen worden gezet. Hydroloog aan de KU Leuven Patrick Willems schets deze situatie als zorgwekkend en roept op om geen druppel water verloren te laten gaan. 

Niet onverwacht

Dit probleem komt helaas niet onverwacht: het gaat al om het vierde droge jaar op rij. Experts waarschuwen al langer dat grote droogte in de zomer 'het nieuwe normaal' wordt. De klimaatverandering, de hoge verhardingsgraad, drainage van landelijke gebieden en productiemethoden in waterintensieve industrie zijn hiervan de belangrijkste oorzaken. Het waterbeleid was er tot nog toe op gericht om water zo snel mogelijk weg te krijgen. 'Dat moeten we omkeren,' aldus professor Patrick Meire van UAntwerpen. 'We zien een droogte en kondigen maatregelen aan, maar eigenlijk moeten we op voorhand ingrijpen.'

Het lobbenstadmodel

Het stadsbestuur van Sint-Niklaas nam al heel wat beleidsinitiatieven om dit probleem structureel aan te pakken. Een van de grondprincipes van het groene lobbenmodel van de stad is om water en groen van buiten de stad te laten doordringen tot in de stadskern. Op deze manier wordt water in de stad bijgehouden en proberen we het zogenaamde 'hitte-eiland effect' zo veel mogelijk te temperen. Klimaatbestendig groen, een hogere grondwaterstand en afkoeling zijn hiervan de gevolgen. In het kader van de lobbenstad wordt de Molenbeek opnieuw opengelegd en wordt binnenkort verharding uitgebroken in de Baenslandwijk. Ook in de andere groene lobben staat het vasthouden van water centraal.

Ingrepen in de openbare ruimte

Maar ook los van het groene lobbenmodel, wordt rekening gehouden met waterbeheer. Op het openbaar domein staat ontharding centraal: minder stenen, meer begroeiing. Natuurlijk en ecologisch beheer krijgt de voorkeur op de klassieke gemillimeterde graspleintjes. Bij de heraanleg van straten en pleinen wordt optimaal rekening gehouden met de waterhuishouding. De bodem moet de kans krijgen water op te nemen. Nu stroomt te veel water via de riolen weer weg. Ook in de grote projecten zoals de herinrichting van de Grote Markt en het Hendrik Heymanplein zal waterbeheer een prominente rol spelen. Waar deze pleinen momenteel grotendeels stenen vlaktes zijn, zal dat binnen afzienbare tijd niet meer het geval zijn en veel plaats voorzien voor groene ruimte. Verder kijken we met veel interesse uit naar het strategisch project Moervaartvallei waarvan het projectgebied deels op ons grondgebied ligt. Tot slot is Clementwijk 2 een mooi voorbeeld van hoe je water in de bodem kan laten infiltreren. Hoewel de nabijgelegen 'Zwarte Beek' voorzien is om overtollig water af te voeren, krijgt ze in de praktijk zelden nog water uit de Clementwijk te slikken.

Ook de burger draagt zijn steentje bij

Voor het private domein gelden dezelfde principes. Bij het verlenen van vergunningen wordt er sterk toegezien op ontharding en voldoende waterinfiltratie. Ook voor de handhaving is er een rol weggelegd: wie zonder toestemming verhardt, riskeert een boete. Volledig betegelde voortuinen, verharde parkings en overmaatse betonnen opritten behoren zo stilaan tot het verleden.  Wie zelf een inspanning levert, wordt daarvoor beloond: de stad voorziet subsidies voor wie hagen, bomen, houtkanten of andere kleine landschapselementen plant of onderhoudt.

Er is meer nodig

Ondanks alle inspanningen van het stadsbestuur, vormt zich vandaag in Vlaanderen een acuut probleem. Op het moment dat we dit punt op de gemeenteraad aankaartten, waren er in onze provincie nog geen restricties op het gebruik van regen-, grond- of kraantjeswater. Nu, slechts een aantal dagen later, is de situatie al zo geëvolueerd dat er een captatieverbod in ecologisch kwetsbare waterlopen moest afgeroepen worden. In Vlaams Brabant kwam er de afgelopen dagen bij sommige huishoudens al geen water meer uit de kraan. Vlaamse landbouwers smeken nu al om regen voor hun gewassen. Wat winderosie betreft behoort Sint-Niklaas tot de meer kwetsbare gemeenten in Vlaanderen. Wie winderosie met zijn eigen ogen wil aanschouwen, hoeft enkel maar eens op een winderige dag langs de akkers op ons grondgebied fietsen. Grote stofwolken vruchtbare aarde verdwijnen in de lucht. 

Om alle voorgaande redenen roepen we op om zo snel mogelijk van start te gaan met een actieve sensibiliseringscampagne die onze bewoners vraagt om bewust met water om te springen. We dringen aan op een snelle en duidelijke communicatie voor alle Sint-Niklazenaren. Alle voorspellingen wijzen erop dat de droogte nog een hele poos zal aanhouden. Daarnaast moeten we dringend aan de slag om in onze stad een goed doortimmerd beleid op middellange en lange termijn uit te werken en niet te wachten tot we zelf zonder water komen te zitten.