"Cocon is een symbolisch project. Op de plaats van een stuk industrieel erfgoed van de stad ontwikkelen we mee de economie van de toekomst: circulair én sociaal."

De voormalige industriële site naast Den Azalee tussen de Heistraat en de Mechelen-Terneuzenwegel is voor de meeste Sint-Niklazenaren nog een onbekende plaats. Daar komt binnenkort verandering in. Hier komt namelijk tegen 2024 Cocon, een site waar een interessante kruisbestuiving plaatsvindt tussen duurzaam ondernemen, circulaire én sociale economie. De plannen zijn ondertussen klaar om deze symbolische plaats te herbestemmen.

Nobels-Peelman staat in Sint-Niklaas symbool voor een roemrucht industrieel verleden: de vroegere staalconstructeur leverde een bijdrage aan enkele naoorlogse Belgische architecturale iconen als het Atomium, het Antwerpse sportpaleis of de viaduct van Vilvoorde. Het bedrijf ging begin jaren '80 van de vorige eeuw failliet en een groot deel van het voormalige bedrijfsterrein werd herbestemd als KMO-zone. In 2018 kochten de stad en het ocmw het deeltje boven de fietssnelweg F411 aan. Een oude loods en een vervallen fabriekspand herinneren er aan de vroegere bestemming. Schepen voor welzijn en ocmw-voorzitter Sofie Heyrman: "Het was oorspronkelijk de bedoeling om de loods aan de werking van Den Azalee toe te voegen en in de rest van het gebouw het Opleiding- en Oriëntatiecentrum van het ocmw onder te brengen. De site zou initieel dus exclusief gebruikt worden voor activering en sociale economie. Het gebouw en de ruimte eromheen bleken echter meer potentieel te hebben en zo is geleidelijk het idee gerijpt om hier een circulaire broedplek op te richten. De kiem voor Cocon was gelegd."

"Door op deze plaats sterk in te zetten op hergebruik willen we mee oplossingen aanreiken om de klimaatdoelstellingen te halen"

Meer dan circulair alleen

Voor veel mensen is circulariteit en circulaire economie een zoveelste buzzword dat niet meteen een belletje doet rinkelen. "Circulaire economie is eigenlijk het tegenovergestelde van lineaire economie. Veel producten die we nu maken belanden na gebruik op de afvalberg. Bij circulaire economie focus je op hergebruik: hoe kan je producten een tweede en zelfs derde leven geven door ze te repareren, te 'upcyclen' of de grondstoffen te hergebruiken? Op deze site brengen we onderzoekers en ondernemers samen die hiermee aan de slag gaan. Daarnaast is er ook plaats voor ontmoeting: door de buitenruimte aangenamer, uitnodigender en groener in te richten, leiden we ook andere geïnteresseerden, omwonenden of passanten naar Cocon. Naast circulariteit is ontmoeting een belangrijke pijler van het project," zet schepen voor duurzaamheid Wout De Meester enkele principes van Cocon op een rijtje. "Door op deze plaats sterk in te zetten op hergebruik willen we mee oplossingen aanreiken om de klimaatdoelstellingen te halen: we verkleinen de afvalberg en zorgen er mee voor dat er geen nieuwe grondstoffen aangeboord moeten worden. In deze tijden van schaarste zijn die oplossingen meer dan ooit nodig."

Pionier in circulair bouwen

Een ander belangrijk aspect is circulair bouwen. Schepen voor gebouwen Bart De Bruyne: "We vergeten vaak dat de bouwsector verantwoordelijk is voor 1/3 van onze afvalproductie. De afgelopen 20 jaar verdubbelde de hoeveelheid bouwafval zelfs. Dit afval gewoon storten is vandaag helaas nog steeds een pak eenvoudiger dan sorteren en hergebruiken. Met Cocon willen we pionierswerk leveren om dit te keren. Ook gebouwen moeten makkelijker een nieuwe functie kunnen krijgen. In plaats van het tegen de vlakte te gooien eens het zijn oorspronkelijke functie verliest, maak je met de elementen van het oude gebouw een heel nieuw. Bouwafval wordt gesorteerd en verwerkt tot nieuwe grondstoffen. Een heel interessant gegeven is ook het materialenpaspoort: voor de verschillende materialen in een gebouw bekijk je in hoeverre je ze kan hergebruiken. Met de herbestemming van dit oude industriële pand brengen we die theorieën ook in de praktijk. We willen zo een inspiratiebron zijn voor andere projecten. We zetten meteen de toon door bijvoorbeeld zélf materialen te hergebruiken. Zo behouden we in Cocon de structuren van het oorspronkelijke gebouw en krijgen de luifels die nu nog op de Grote Markt staan een tweede leven op deze site. De planken van de esplanade rond de Markt keren dan weer terug als gevelbedekking voor de grote loods van Den Azalee. Uiteraard is het hele gebouw ook energieneutraal."

Nu al in de prijzen

De stad stelde de architectenbureaus Tuin en Wereld en MikeVictorVictor aan om het vervallen en verloederde fabriekspand om te vormen tot Cocon. De voormalige loods van Nobels Peelman werd ondertussen stevig opgeknapt: met een nieuw dak en een nieuwe vloer oogt hij een stuk frisser en ruimer dan voorheen. In het aanpalende pand is er plaats voor verhuurbare units voor circulaire ondernemers, een kenniscentrum circulaire economie voor het Waasland, een cafetaria en tal van gedeelde atelier- en vergaderruimtes. De wintertuin op de eerste verdieping is de absolute blikvanger. "Hopelijk zorgt deze inspirerende plek voor frisse en innovatieve ideeën die Sint-Niklaas als circulaire pionier op de kaart zetten," besluit schepen Sofie Heyrman. De werken starten in 2023. Cocon zou de deuren moeten openen in 2024. Voor het hele project heeft de stad 6 miljoen euro uitgetrokken.

Circulair ecosysteem

Ondertussen maakt de stad ook werk van een 'circulair ecosysteem'. Zo werden er inspiratieavonden rond circulaire economie op het getouw gezet, waar ondernemers hun circulaire plannen ontvouwen en geïnteresseerden ideeën en inspiratie kunnen uitwisselen. In mei trok een delegatie van de stad erop uit om in Brussel enkele experimentele circulaire initiatieven te exploreren. Voor het Cocon-project mocht Sint-Niklaas onlangs de Circubuild-award in ontvangst nemen, een onderscheiden voor pioniers op het vlak van circulair bouwen. “Als opdrachtgever in het project Cocon, de reconversie van een fabrieksgebouw tot een circulaire en sociale broedplaats, toont Sint-Niklaas hoe stadsbesturen wél resoluut voor circulair bouwen kunnen kiezen”, luidde de motivatie bij de overhandiging.

Op zaterdag 26 november kan het grote publiek komen kennismaken met de site en het project.

Foto: Het Nieuwsblad