Tussen de spoorwegwegel en kringwinkel Den Azalee ligt één van de best bewaarde geheimen van Sint-Niklaas. Een vervallen industriesite van bijna 9000 m2 wacht er op een nieuwe bestemming. Met de lancering van Cocon wordt het startschot gegeven voor de transformatie van de site. Naast meer ruimte voor Den Azalee en het Opleidings- en Oriëntatiecentrum van het OCMW wordt dit dé plaats in Sint-Niklaas waar circulaire economie alle ontwikkelingskansen krijgt. Met de afbraak van enkele vervallen panden komt er ook ruimte voor ontmoeting, spel en groen. Voor Groen Sint-Niklaas is dit een mooi voorbeeld hoe oude industriële gronden een nieuw leven kunnen krijgen. Dat circulaire economie tegelijkertijd een vaste en prominente plaats krijgt in de stad past perfect in onze visie op de stad van de toekomst.

Een project met een lange aanloop

Geprangd tussen de spoorwegwegel, een huizenrij, een KMO-zone en de site van kringwinkel Den Azalee ligt goed verborgen een oud fabriekspand van bijna 9000 m2. Ooit maakte het deel uit van het metaalconstructiebedrijf Nobels-Peelman, daarna had het allerlei andere functies. Toen het OCMW de site in 2018 aankocht, stond het pand al jaren leeg en was het sterk verkrot. De oorspronkelijke bedoeling was om er het opleidings- en oriëntatiecentrum (OOC) van het ocmw in onder te brengen. Ook Den Azalee zou er meer ruimte krijgen om zijn activiteiten verder te ontplooien en te optimaliseren. De opmaak van een masterplan voor de hele site zette een denkoefening in gang om het potentieel van de site nog meer te benutten. Uit de zoektocht naar synergie tussen Den Azalee en het OOC, de nabijgelegen KMO-zone, de bevindingen uit de Ruimtelijke Economische Studie én de specifieke noden van de buurt ontstond Cocon.

Dé plaats voor circulariteit

In het beleidsprogramma 2019-2024 koos stad Sint-Niklaas er resoluut voor circulaire economie te ondersteunen en te stimuleren. Met dit project komt er ook een concrete plaats waar nieuwe initiatieven en start-ups alle kansen krijgen. Tegelijk is er ook ruimte om aan onderzoek en innovatie te doen. Schepen van duurzaamheid Wout De Meester: “We vinden het erg belangrijk om hierin een voortrekkersrol te spelen. Te veel goederen belanden op de afvalberg. Door echt in te zetten op recycleren, herbestemmen, hergebruiken, upcyclen en herstellen geven we producten een tweede of derde leven en verkleinen we die afvalberg. In een tijd waarin grondstoffen, die vaak aangevoerd worden uit andere werelddelen, schaarser worden moeten we vol inzetten op hergebruik. Bovendien zorgt de productie en consumptie van materialen voor een stevige uitstoot. Op die manier dragen we dus ook een steentje bij in de strijd tegen de klimaatverandering.”

Spil in de sociale economie

Dat deze site nu dé hotspot wordt voor circulaire economie, is niet toevallig. Den Azalee vervult al vele jaren een pioniersrol binnen de circulaire en sociale economie. Voorzitter van Den Azalee en schepen voor welzijn Sofie Heyrman: “Materialen een tweede leven geven zit al sinds het begin in het dna van Den Azalee. De kringwinkel is ondertussen een begrip in heel Sint-Niklaas en ver daarbuiten. Van de meer dan 3000 ton binnengebrachte goederen – het merendeel textiel, maar ook speelgoed of meubels – wordt de helft in de winkels verkocht. 44 % wordt gerecycleerd en slechts 6 % komt bij het restafval terecht. Misschien kunnen we door innovatie en onderzoek op deze site die resterende 6 % nog verder verkleinen.”

Ook het sociale aspect is een deel van de kernwaarden van het project. “Het OOC en Den Azalee spelen in onze stad een cruciale rol in de activering van mensen die in het reguliere arbeidscircuit (nog) niet aan de slag kunnen. Zo wordt de Heistraat niet enkel een hotspot voor circulaire, maar ook voor de sociale economie. En waar mogelijk kunnen die twee elkaar nog versterken,” stelt schepen Heyrman. “Door ook bedrijfjes en start-ups een plaats te geven op de site, verklein je letterlijk de stap naar de arbeidsmarkt.”

Innovatie en creativiteit met een meerwaarde voor de buurt

Een derde pijler van het project is creativiteit. In de Ruimtelijke Economische Studie werd de site in de Heistraat aangeduid als een ‘circulaire broedplek’. Lees: een plaats voor onderzoek, experiment en innovatie. Schepen voor jeugd en gebouwen Bart De Bruyne: “Nieuwe initiatieven hebben een veilige plaats nodig om zich te kunnen ontwikkelen. De site Heistraat is zo’n omgeving. We willen rond deze plaats een netwerk opbouwen met start-ups en gevestigde bedrijven en geïnteresseerde burgers die elkaar kunnen inspireren en samenwerkingen kunnen opzetten. Ook onderwijs- en onderzoeksinstellingen zien brood in dit project: Odisee koos Cocon als één van de cases die ze bestuderen binnen een onderzoekstraject rond circulaire economie. De metamorfose van deze site wordt een mooi voorbeeld van hoe je vervallen industriegebouwen een nieuw leven kan geven. Ook voor de buurt is er een stevige meerwaarde: met de afbraak van een aantal vervallen panden en de sanering van de gronden komt er plaats voor ontmoeting en zelfs speelinfrastructuur. We vinden het erg belangrijk dat we plaatselijke ondernemers, de buurt en bij uitbreiding alle Sint-Niklazenaren nauw bij het project betrekken. Wie weet komt hier binnen afzienbare tijd wel een plekje waar fietsers iets kunnen drinken terwijl hun fiets nagekeken wordt…”

Het project hengelde ondertussen een subsidie van de Europese Unie binnen en kon eerder ook al rekenen op de steun van de provincie Oost-Vlaanderen. Geïnteresseerden konden enkele weken geleden al kennismaken met het pand. Binnenkort gaan enkele aanpalende gebouwen tegen de vlakte en begint men met de gedeeltelijke ontmanteling van de loods. In het voorjaar van 2022 volgt nog een uitgebreide participatieronde en start de opmaak van het ontwerp. De ingebruikname van de site is voorzien voor 2024.